De wijk Oud-Mathenesse……..

PDFPrint

Ohhhh….., die lastige jaren zestig……!!

De woonwijk Oud-Mathenesse ligt in het uiterste westen van Rotterdam. Aan de westkant wordt de wijk begrensd door de Hogenbanweg, die tevens de gemeentegrens tussen Rotterdam en Schiedam vormt. De zuidgrens wordt gevormd door de hoge en 2 kilometer lange Rotterdamse Dijk, die ligt tussen het Marconiplein (Rotterdam) en loopt tot aan de Koemarkt in Schiedam.

Achter deze dijk bevindt zich de Merwehaven, waar in de laatste 30 jaar voornamelijk fruit (bananen en sinasappels) uit Zuid-Amerika werd overgeslagen. Ten oosten wordt de wijk begrensd door het Witte Dorp en de Tjalklaan. De Horvathweg is de noordgrens en loopt vanaf de Rotterdamse Spaanse Polder naar het NS-station in Schiedam.

Het hart van de woonwijk is de Franselaan, een drukke, doorgaande straat met aan weerskanten winkels. Deze drukke verkeersweg scheidt de wijk in twee buurten: in het noorden de Schepenbuurt, en in het zuiden de Landenbuurt. De Schepenbuurt bestaat voornamelijk uit portiekflats van 4 etages zonder lift. In de Landenbuurt staan deels ook portiekflats van maximaal 3 etages, deels vooroorlogse bouw met boven- en onderwoningen.

Oud-Mathenesse is een multiculturele, vooroorlogse stadswijk. In tegenstelling tot het iets verderop gelegen Spangen is Oud-Mathenesse de meest rustige wijk van de huidige deelgemeente Delfshaven, die zelden in het nieuws is. De wijk Oud Mathenesse telt medio 2014 circa 8000 inwoners.

Vele straten in de wijk (Belgischestraat, Portugesestraat, Deensestaat) zijn grotendeels gerenoveerd, maar vele huizen (Zweedsestraat) blijken anno 2014 verpauperd.

Denkend aan … Oud Mathenesse 1960 – 1970

Gebouwd in en vlak na het einde van de Tweede Wereldoorlog, laag gelegen aan de voet van de Rotterdamsedijk, vanouds een keurige arbeiderswijk. Velen van onze vaders werkten in de havens of op de nabij gelegen scheepswerven van de RDM, Gusto of Wilton-Feyenoord in Schiedam.

Het was een nette, keurige buurt waar eigenlijk nooit wat gebeurde. Zondagochtend gingen we als scholier eerst met moeders naar de Hoogmis in de Heilig Hart kerk (met het beroemde mannenkoor !), zondagmiddags liepen de meeste vaders en jongens naar het Kasteel van Spangen, waar de beroemde Rotterdamse voetbalclub Sparta zijn sportieve gasten ontving.

Simpele huurwoningen, ook van van particuliere huiseigenaren, gebouwd in een grote en natte polder met grasland tussen de bebouwde kom van het Marcominoplein en de grens van Schiedam Oost tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog. Goedkoop grijs beton, houten krakende vloeren, granieten (terrazo) aanrechtbladen, een kleine keuken met een gasgeiser, een zeer klein badkamertje, flatwoningen drie hoog, nergens een lift.
Maar toch een nette en keurige wijk met veel hardwerkende mannen en moeders. Van geluidsisolatie of warmte-isolatie van woningen hadden we toen immers nog nooit gehoord….

CAI
Wel kregen alle huizen in de loop ter tijd allemaal Centrale Antenne Inrichting (CAI). Het GEB kocht alle eerder geplaatste prive-antennes op het platte daken op de blokken werd de oude troep op een gegeven moment vervangen door een Centrale Antenne installatie.

De overgang naar aardgas
Ook de ombouw in de keukens van stadsgas naar aardgas uit Groningen maakten we mee. De bewoners uit de straat konden in een demonstratiewagen van het GEB (die door de straten van de wijk reed) een nieuw gasformuis uitzoeken. De zware, zwartgekleurde kolenkachels van voor-oorlogse kwaliteit staal werden vervangen door gashaarden van goedkoop plaatstaal. Een voordeel was dat de kolenhokken in de kelders overbodig raakten, de zwartegeroete koelenmannen verloren spoedig hun zware baan. Dat waren nog eens tijden……

Vreemde geluiden
Als we s’nacht in onze bedjes lagen, en de twee hoge schoorsteenpijpen van de grote electriciteitcentrale van het Gemeente Energiebedrijf (GEB), gelegen aan de Gallileistraat vlakbij het Marconiplein, midden in de nacht hun overbodige stoom afbliezen, kon je het sissende geluid minutenlang in de hele wijk horen.

Ook de zware motoren van de grote zeeschepen die ‘snachts uit de Merwedehaven wegvoeren om rechtsaf via de rivier Maas richting open zee bij Hoek van Holland kon je bij de juiste windrichting goed horen….De zware dieselmotoren dreunden namelijk ’s nachts voorbij en deden de dunne enkelglas ramen van mijn slaapkamer trillen.

Historie van de wijk

Het ambacht Mathenesse wordt al genoemd in documenten uit 1276. De ambachtsheer was Dirk Bokel. Diens kleinzoon noemde zich Dirc van Mathenesse. In 1339 betrok deze een kasteel, waarvan de restanten van de donjon nog altijd te zien zijn in het centrum van de gemeente Schiedam, naast het Stadskantoor aan de Broersvest.

In de Franse tijd, in 1795, werd Mathenesse een gemeente. In 1811 werd deze voor 5 jaar opgeheven en bij Schiedam en Kethel en Spaland gevoegd. Van 1 april 1817 tot 1 januari 1868 was Oud en Nieuw Mathenesse weer een zelfstandige gemeente. Per 1868 werd heel Oud en Nieuw Mathenesse onderdeel van Schiedam en in 1909 ging het grootste deel naar de gemeente Rotterdam.
Een deel van Schiedam wordt ook nu nog aangeduid met Nieuw-Mathenesse. De huidige Rotterdamse wijk Oud-Mathenesse werd gebouwd in de jaren dertig van de twintigste eeuw in de weilanden tussen Rotterdam en Schiedam.

De wijk Oud-Mathenesse, gelegen beneden aan de dijk van de Schiedamseweg, werd vroeger in de volksmond wel De Put genoemd. Maatschappelijk gezien stonden de bewoners net iets hoger in aanzien dan ongeschoolde arbeiders. In Oud-Mathenesse woonden veel lagere ambtenaren, onderwijzers, ambachtslieden en werknemers van de scheepswerven in Schiedam.

Midden in de wijk aan de Professor Poelslaan lag de Rijksseruminrichting, waar nieuwe serums werden getest op runderen en ander vee. Het gebouw is ontworpen door de stadsarchitect Ad van der Steur. De directeur was veterinair deskundige dr. J. Poels, wiens kennis kennelijk verder reikte dan de dierenwereld, want hij was degene die er voor zorgde dat na jaren koningin Wilhelmina alsnog in verwachting raakte.

Het hoofdgebouw van het Serum Instituut biedt thans plaats aan vele bejaardenwoningen. In een van de bijgebouwen aan de Grieksestraat is nu een quarantaineverblijf van diergaarde Blijdorp gevestigd. De andere gebouwtjes doen dienst als buurthuis.

Bron : Wikipedea 2015

De Rijks Serum Inrichting

Regelmatig hoorde je ter hoogte van de lange Zweedsestraat het geblèr van schapen en het geloei van koeien. In 1931 werd in het vrije land van Oud-Mathenesse, welhaast grenzend aan Schiedam de RijksSerumInrichting (RSI) in gebruik genomen. De RSI was een Nederlandse instelling op diergeneeskundig gebied voor met name gebruiksdieren. Ze werd in 1904 te Rotterdam opgericht met als hoofddoel: ‘Het rechtstreeks dienstbaar maken aan de landbouw van de nieuwere veeartsenijkundige gegevens, voornamelijk met betrekking tot de infectieziekten der dieren’.

Eind dertiger jaren wordt Oud-Mathenesse echter volgebouwd en raakt het terrein van het RSI ingesloten door woningbouw. In 1982 verhuist de ‘inrichting’ naar Lelystad. Het hoofdgebouw aan de Prof. Poelslaan, Professor Poels was de stichter van het RSI, en twee portiers gebouwen op de hoek Zweedsestraat-Poolsestraat en Poolsestraat-Grieksestraat, alsmede een klein onderkomen aan de Grieksestraat zijn bewaard gebleven. De stalruimten zijn gesloopt: het terrein is een groene zone midden in de wijk geworden, met voetbalveldje en kinderspeeltoestellen.
Het hoofdgebouw is gerenoveerd en nu in gebruik als ouderenhuisvesting.

Foto’s van onze oude buurt Oud Mathenesse

Boeierstraat – Oud Mathenesse

De Heilig Hart kerk in Oud-Mathenesse (gesloopt)

De Rooms-Katholieke wijkbewoners van Oud-Mathenesse en een deel van Schiedam Oost troffen elkaar iedere zondagmorgen bij de Hoogmis in de kerk. Er vonden doordeweeks huwelijken en begrafenissen plaats. Ook eenmaal per jaar een groot feest voor beide lagere scholen : de eerste Heilige Communnie van de jongens van de Sint Martinusschool en de meisjes van de Jeanne d’Arc school in deze kerk.

In de hoogtijdagen was er een pastoor (Van Vugt) en drie Kapelaans. Ze woonden met elkaar in de naastgelegen Pastorie aan de Hoekersingel.

De plaatselijke middenstand op de Fransenlaan

De Franselaan : de drukke, gevaarlijke doorgangsweg dward door de wijk vanaf de Tjalklaan via de Lorentzlaan naar het eindpunt, het NS station in Schiedam..

In deze drukke (auto)straat waren jarenlang gevestigd de supermarkt van Bas van der Heijden, Banketbakkerij C.L. Helmer, de boekhandel van de oude, de altijd mopperende heer Bolle, de grote slagerij van Schalk en de winkel van Jamin.

Op de hoek van de Franselaan en de Hogebanweg en op de andere hoek een winkel van Albert Heyn. Verder in de wijk de groentehandel van Littel, de melkwinkel van Slee in de Portugesestraat, de bakkerij Het Feijntje in de Deensestraat, aan de overkant van de straat de SPAR-winkel en de bloemenwinkel in de Deensestraat.

De kapper zat aan het Pinasplein en op de Rotterdamse Dijk beneden. In de wijk reden twee ‘ijzeren honden’ van de Rotterdamse Melk Inrichting (RMI). De twee melkboeren Vellekoop en Van Buren reden aan het eind van iedere dag over de Rotterdamsedijk weer helemaal terug naar hun garage aan de Lange Haven in Schiedam. Daar werden de electrische melkkarren weer elektrisch opgeladen, en de melkbussen met losse melk weer schoon gemaakt voor de volgende ochtend weer startklaar voor de nieuwe melkvoorraad voor de volgende werkdag.

De drankenhandel van Otto & Janssen , van de familie Lips, alsmede een van de eerste filialen van Albert Heijn op de hoek van de Hogebanweg tegenover Jamin, bepaalden het winkelbeeld.
Door de straten ging eerst nog de visboer, de groenteboer, de ijzeren kar van Vellekoop van de RMI en op de hoek van de Deensestraat had het gezin van Piet Jansen zijn eigen kruidenierswinkel.
De mooiste winkel in de buurt was die van de banketbakkersfamilie Helmer, die had met Pasen altijd een mooie etalage met de mooiste Paaseieren. Vader was de banketbakker. moerder werkte in de verkoop van de winkel en de jongens als hulop in de bakkerij achter de winkel. De jongens van Helmer zaten ook bij ons op school. Op de Hogebanweg in Schiedam zat een filiaal van P de Gruyter, je kon er vooral allerlei verschillende smaken en soorten koffie los kopen..Daar woonde boven de familie Van Vught, zoon Fred zat bij mij in de klas en op het kerkkoor van de Heilihg Hart Kerk van Pastoor van Vugt.

Al deze winkeliers bepaalden het dagelijkse uitgavepatroon van de bewoners in Oud Mathenesse…

Het openbaar vervoer in Oud Mathenesse.

Buslijn 38 van de Rotterdamsche Electrische Tram (RET) vervoerde ons jarenlang of naar NS station Schiedam, maar meestal de andere kant uit richting Rotterdam Centrum. Die kant ging naar de stad die die bussen die waren meestal voller met passagiers. De bus bracht ons via Spangen, via de Horbvathweg via de Beukelsweg naar het centraal station in Rotterden en uiteindelijk het eindpunt in Crooswijk,
Je kocht een kartonnen strippenkaart met 15 zones, je vouwde het juiste aantal zones en drukte zelf af in de stempelautomaat vlak naast de buschauffer en met een harde PING…. dan mochten de passagiers doorlopen naar achteren.

Als we elders in Rotterdam moesten zijn, pakten we boven op de Rotterdamsedijk liever de tramlijn 4 of lijn 8, beide trams kwamen vanaf de Koemarkt in het centrum van Schiedam en reden over de dijk richting Marconiplein. Daar passeerden we het politiebureau op het Marconiplein, tegenover het klooster van de Broeders van Maastricht.
Simpel en eigenlijk heel doodgewoon allemaal, Boeiend !!

Enige feiten over de wijk

• Bekende wijkbewoners van toen ? Jawel, bijvoorbeeld Patricia Paay, Koos Postema, Pim Doesburg, keeper van Sparta woonden met zijn 2 broers bij ons in de portiek.
• Evenementen ? De jaarlijkse wielrenwedstrijd Ronde van Oud Mathenesse, de stevige vechtpartijen na Kerstmis, de kerstbomenjacht zowel tegen het tuig uit het Witte Dorp als tegen het zooitje ongeregeld van de Parallelweg achter het station van Schiedam. (Schiedamse Vlooienvangers !).
• Later kwamen daarbij de vechtpartijen van de gemeentepolitie tegen de nozems op hun Puch’s en Kreidler Florett’s op de Hogenbanweg. Ze verzamelden zich overal in de wijk en de politie kreeg er maar geen vat op.
• s’Zomers het gemeentelijke voetbaltournooi voor de jeugd op de trainingsvelden van Vreelust, het oefenveld van Sparta, en we verloren altijd van de St Nicolaasschool en de Finlandia-School uit de Brigantijnstraat.
• Bekende wijkagent ? Pakvis. Zeer berucht om zijn streng beleid en zijn bonnen. Hij reed op zijn dienstbrommertje in een lange zwartleren jas met een wit eitje op zijn hoofd door de wijk en was alom gevreesd door jong en oud.
• Bekende kerk ? De Heilig Hartkerk, onder leiding van de oude Pastoor van Vugt en de helaas te vroeg overleden kerkkoordirigent / schoolhoofd Mijnheer Odijk. en de organist Lodders, Er was een groot en lokaal beroemd mannenkoor van vaders uit Rotterdam en Schiemdam en ik zat ment mijn broertje Rene op het jongenskoor. De priesters woonden allen in de Pastorie aan de Hoekersingel vlak naast de kerk en tegen het speelplein van de jongenschool Sint Martinusschoool aan.
• Bekend speelterrein : Na school voetballen op het grote Pinasplein, of s’winters lekker gevaarlijk schotsie dribbelen op de Hoekersingel ! Viel je in het wak dan trof je de hoon van de hele school.
• Bekende straten ? Genoemd naar Europese landen : Zweedsestraat, Deensestraat, Belgischestraat, Portugesestraat aan de ene zijde van de Franselaan.
  Aan de andere zijde zijn de straten genoemd naar schepen : bijvoorbeeld Boeierstraat, Doggerstraat, Suierstraat, Hoekersingel, Hekbootstraat, Brigantijnstraat.

  Mijn lagere school (1961 – 1967)

  Eerste Klas Lagere School, Sint Martinusschool, Boeierstraat 9, Rotterdam 1961

  

  Zesde klas – jongensklas van 1967 , Sint Martinusschool , Boeierstraat 9 , Rotterdam – Oud Mathenesse 1967
  olv Broeder Lydius van Kessel – juni 1967 . De school is in 1986 afgebroken.

  

  De leerlingen uit de eerste klas

  •Hans Aalders
  •Rene Beenen *
  •Gerard Bergwerf
  •Rob van Beuningen
  •Alex Boller
  •Cor van den Brink
  •Hans Boerman *
  •Rob Cornelisse
  •Frank Dessing
  •Rene van Gink *
  •Paul van Gink *
  •Peter van Gogh*
  •Lex van den Hondel *
  •Jan de Jong
  •Jan van Leusden
  •Bert Lips
  •Andre Lucas
  •Kees Meijer
  •Frans Rietstap *
  •Jan van Rijswijk
  •Ronald Smeehuizen
  •Rudie van der Spek
  •Peter Spruit
  •Jaap Taal *
  •John Vendrig
  •Marc Vermoolen *
  •Rob Vierboom *
  •Frans Vink
  •Tonny van de Water
  •John van Zwieten *

  Oproep !

  Herkent u zichzelf of wellicht een van uw familieleden op een van deze foto’s ? Laat dan even wat horen via email . Stuur u informatie op naar paul@vangink.nl en ik neem zo snel mogelijk contact met u op !

  De met een * aangegeven leerlingen hebben zich inmiddels via email gemeld.

  Zesde klas meisjes Jeanne d’Arc school, Pinkstraat – Rotterdam – 1967

  De jongedames van de 6e klas in 1967 olv meester A. van Rooyen, juni 1967

  
  * Foto ontvangen van Joyce Siahaya, met zeer veel dank !

  •Ineke Belzer
  •Tilly van den Bogaard
  •Cisca Bouts
  •Monique de Bruyne
  •Astrid Cammelbeeck
  •Ria Claassen
  •Resi van Deursen
  •Anneke Engering
  •Carla Harte
  •Hannie Jacobs
  •Marian Leuvering
  •Franza van der Linden
  •Ria Moonen
  •Jessie Ozephius
  •Joke Persy
  •Wilma Plooy
  •Carmen Schuyff
  •Joyce Siahaya
  •Wilma Spin
  •Yvonne Verhage
  •Trudy Vermeulen
  •Charlotte Willemsen

  De Heilig Hartkerk – Pinasplein- Rotterdam

  

  

  – Oud Mathenesse Heilig Hartkerk, Pinasplein – Oud Mathenesse – Rotterdam
  Foto’s, genomen vanaf het Pinasplein richting Heilig Hartkerk, Pinkstraat , Rotterdam – Oud Mathenesse

  Het mannen/jongenskoor van de Heilig Hart Kerk onder leiding van Wim Odijk

  

  (Met dank aan John van Zwieten)

  

  Broeder Lydius van Kessel 1917 – 1998

  Geboren in Amsterdam op 22-03-1917,

  Ingewijd op 15-08-1936, overleden te Maastricht op 10-11-1998,

  Op deze electronische zoektocht naar mijn verleden kwam ik op de website van de Broeders van Maastricht een foto tegen van het toenmalige hoofd van de lagere school, Broeder Lydius van Kessel. Hij blijkt in 1998 te zijn overleden. Wat had ik hem eigenlijk nog graag eens willen zien en spreken over zijn tijd op de lagere school!

  Ik denk met eerbied en respect terug aan deze fijne en bijzondere man. We hebben een mooie tijd gehad in de nadagen van het Rijke Roomsche Leven, we zaten nog op het kerkkoor of waren misdienaar in de Heilig Hartkerk op het Pinasplein. Nu is zowel de school als de kerk al jaren lang verdwenen uit de wijk, het heeft plaatsgemaakt voor een klein winkelcentrum, maar mijn gedachten aan de leerlingen en leraren uit die tijd zijn er nog steeds.

  De Broeders van Maastricht hebben het zeker niet gemakkelijk gehad in die tijd : de uitstroom uit de kloosters was begonnen, het kerkbezoek liep achteruit en ook de jeugd werd mondiger en kritischer. Ook de tientallen Broeders van Maastricht, die woonden in het klooster aan het Marconiplein in Rotterdam ontkwamen niet aan de nieuwe orde. We hebben in onze dagelijkse leven nog steeds veel aan hen te danken !

  De Broeders van Maastricht (FIC),

  Verzorgden sedert 1845 het grootste deel van het katholiek onderwijs, eerst voornamelijk aan jongens en later ook aan meisjes. Naast het reguliere onderwijs verzorgden de broeders de z.g. buitenschoolse activiteiten en sportevenementen, waaronder ook schoolvoetbal.

  Vele generaties westerse jongens hebben ‘bij de broeders’ op school gezeten. De Congregatie van de Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis vindt haar oorsprong in Maastricht, gesticht in 1840, door een brouwerszoon die priester werd en die zich het lot van de allerarmsten aantrok. Eerst in Maastricht, industriestad met veel paupers. Later ook in Noord-Brabant en in de grote steden Nijmegen, Rotterdam, Den Haag en Amsterdam.
  Zijn de broeders momenteel nog in Rotterdam (Marconiplein) en Den Haag woonachtig en werkzaam, op 17 mei 2003 viel het doek voorgoed voor de broeders in Amsterdam. Zoals in zo veel religieuze gemeenschappen speelt hier de hoge leeftijd der broeders een rol. Zij zijn meestal verhuisd naar naar het kloosterverzorgingshuis ‘De Beyart’ in Maastricht. Na een lang werkzaam leven wordt hun nu de rust van harte gegund.

  Zie ook : www.schoolbank.nl

  Klik HIER voor de website van De Broeders van Maastricht !